Lista wystąpień → 🇬🇧

W tej prezentacji omówię aktualny stan społeczności T_EX-owej w Japonii. Najpierw, jako tło, przedstawię niektóre charakterystyczne cechy japońskiego składu tekstu w porównaniu do zachodniego oraz krótko wyjaśnię, jak systemy T_EX dostosowane do języka japońskiego uwzględniły te różnice. Następnie opiszę najnowsze trendy w komunikacji w ramach japońskiej społeczności T_EX oraz sposób, w jaki dostosowuje się ona do aktywnego rozwoju LaT_EX-a.

Prezentacja przedstawia ponad trzydziestoletnią historię GUST‑u: kluczowe wydarzenia i osiągnięcia, ale przede wszystkim ludzi tworzących tę organizację.

Szczególne miejsce w tej historii zajmują konferencje w Bachotku, których jubileuszowa, trzydziesta edycja stanowi doskonałą okazję do takiego podsumowania. Bachotek przez trzy dekady był nie tylko miejscem corocznych spotkań, ale prawdziwym centrum integracji i tyglem, w którym mieszały się pomysły, inspiracje i temperamenty – czasem wybuchowym, zawsze twórczym. W tym T_EX‑owym kotle wrzały dyskusje, kipiały pomysły i gotowały się rozwiązania, które po przyprawieniu pasją i wiedzą zarówno polskich, jak i międzynarodowych uczestników, przeobrażały się w inicjatywy kształtujące działalność GUST‑u i międzynarodowej społeczności T_EX‑owej

Głównym motywem prezentacji jest zaangażowanie i pasja członków – ludzi, dla których typografia i jakość zawsze stanowiły wartość nadrzędną, i którzy swoją pracą znacząco wpłynęli na kształt typografii cyfrowej.

Literki, literki. Z literek wyrazy. Te niosą znaczenia. Czy możemy podkreślić znaczenie wyrazu lub zmienić jego znaczenie elementami graficznymi? Kształtem, kolorem lub kontekstem w jakim ten wyraz umieścimy? Jasne, że tak! Proponuję zabawę graficzną ze słowem pisanym, podczas której dodamy obrazkowe komentarze do wybranych przez Was słów. Nie ma co gadać, przykłady takiej zabawy pokażę w Bachotku.

Będziemy mówili o potokach :‑)

Na to pytanie nie odpowiem, ale spróbuję przybliżyć rolę liternictwa w komiksie. Tekst w „kolorowych zeszytach” rządzi się swoimi prawami i bardzo często wpisywany jest ręcznie, więc podstawowym zadaniem liternika jest zapisanie tekstu tak, aby był czytelny i estetycznie ułożony w dymku. Wydawnictwa zatrudniały osoby charakteryzujące się umiejętnościami kaligraficznymi, aby nadały literom swój indywidualny styl, czy wzmocniły pewne kwestie dialogowe. W obecnych czasach w większości pracę liternika zastąpiły fonty komputerowe, ale nadal ktoś musi je stworzyć. Komputerowa obróbka znacznie przyspiesza pracę nad wydaniem komiksu, co istotnie przyczynia się do pojawiania się większej liczby tytułów na rynku. Łatwość, z jaką można współcześnie wprowadzić tekst do komiksu za pomocą komputera, sprawia jednak, że często nie przykłada się do tego należytej uwagi, przez co tekst nie zawsze wygląda odpowiednio. Podczas prezentacji pokażę przykłady zarówno ręcznie, jak i komputerowo wypełnianych dymków, przedstawię problemy, jakie się z tym wiążą i zaprezentuję kilka komiksowych fontów.

Na początku 2025 roku postanowiłem wreszcie zastosować już od dawna istniejącą w LuaMetaT_EX-u funkcję do kodu ConT_EXt-a na większą skalę, niż pierwotnie planowano. Podczas wyjaśniania szczegółów zainteresowanemu współtwórcy, uświadomiliśmy sobie, że fakt zaangażowania Polaków w ten proces stanowi doskonałe wprowadzenie do tej funkcji na konferencji BachoT_EX. Ma to również pewien aspekt edukacyjny.

Osoby przyjeżdżające na BachoT_EX prawdopodobnie wiedzą, że ConT_EXt i wiele jego funkcji odnosi się do składania materiałów edukacyjnych. Spośród wielu aspektów, z którymi trzeba się zmierzyć w tym środowisku, atrakcyjność dokumentów jest jednym z nich.

Kilka dekad temu zaimplementowano mechanizm zwany „zestawami kolumn” (ang. 'column sets'), który oferował mieszankę automatycznego i ręcznego układu stron z wieloma obrazami w różnych kolumnach, potencjalnie działający na rozkładówkach. Jest to jedna z alternatywnych procedur wyjściowych, które posiadamy. Mechanizm ten, pierwotnie opracowany dla MkII, został dostosowany do MkIV, a później do MkXL.

Jednakże, gdy pracowaliśmy nad lepszym wyglądem matematyki i bardziej zaawansowanym budowaniem akapitów, już wtedy mieliśmy na celu ulepszenie zestawów kolumn. Oprócz faktu, że niektórzy użytkownicy chcieli więcej w tym zakresie, istniała również silna motywacja edukacyjna. Jest to również jeden z obszarów, w którym wysokiej jakości renderowanie nadal ma znaczenie i prawdopodobnie T_EX ma w tym pewną przyszłość (oprócz self-publishingu, gdzie użytkownicy są również skłonni poświęcić czas na dopracowanie szczegółów).

Oficjalne wydanie tej aktualizacji planowane jest na najbliższym spotkaniu ConT_EXt-a, ale tutaj prezentujemy obecny stan w rzeczywistej aplikacji edukacyjnej. Demonstracja ta ukazuje również nasze podejście: pracę z różnymi złożonymi i wymagającymi rzeczywistymi dokumentami. W tej prezentacji skupiamy się na interfejsie wysokiego poziomu oraz funkcjach, których potrzebujemy, co z kolei prowadzi do rozszerzenia silnika.

Pakiet makr ConT_EXt zajmuje niszę, w której użytkownicy mają wysokie wymagania, co napędza jego rozwój. Oczywiście musimy pamiętać, że specyficzne funkcje powinny pasować do interfejsu użytkownika, nie wpływać na wydajność i nie komplikować kodu.​

W ramach prac nad zestawami kolumn (temat poprzedniego wykładu) powróciliśmy do długo zgłaszanych próśb o dokumenty równoległe. Z biegiem czasu pojawiały się różne rozwiązania, ale wszystkie były w pewnym sensie odizolowane (aby nie kolidować), testowane w ograniczonych sytuacjach, a po zakończeniu pracy przez użytkownika te rozwiązania niejako ginęły lub pozostawały w stanie uśpienia. Wymaga to pewnej wytrwałości.​

Kiedy chcieliśmy przetestować zestawy kolumn i wydajność, zrobiliśmy to na tekstach równoległych. Nie ma zbyt wielu zasobów, które mogłyby stanowić dla nas wyzwanie, ale Biblia jest jednym z nich, ponieważ została przetłumaczona na wiele języków. W tym wykładzie pokażemy niektóre z działań podjętych ponad wiek temu i sprawdzimy, w jakim stopniu możemy je obsłużyć automatycznie. Pokażemy niektóre z naszych testów i wykorzystamy je do wyznaczenia granic, gdzie należy zaprzestać automatyzacji, a kiedy wprowadzić pewną kontrolę użytkownika.

Kontynuujemy naszą prezentację na temat zestawów kolumn, omawiając, w jaki sposób osiągnęliśmy nasze cele poprzez dodanie nowych mechanizmów do LuaMetaT_EX. Pierwotne podejście do zestawów kolumn wykorzystywało konstruktor stron w połączeniu z wybieraniem fragmentów i wypełnianiem obszarów przeznaczonych na tekst.

Tym razem obraliśmy inną drogę, wykorzystując pomysły, które pojawiły się podczas pracy nad konstruktorem akapitów. Stopniowo przesuwając nasze wymagania do granic możliwości, osiągnęliśmy satysfakcjonujące rozwiązania spełniające nasze oczekiwania: przewidywalne, wysokiej jakości renderowanie zestawów kolumn.​

Pokażemy niektóre z nowych, niskopoziomowych funkcji, które to umożliwiają, koncentrując się na pierwotnych sekwencjach sterujących i związanych z nimi procedurach. Możemy również podjąć dyskusję na temat momentu, w którym zdecydowaliśmy się zrezygnować z bardziej zaawansowanych rozwiązań na rzecz przewidywalności mechanizmu.

ConT_EXt jest bardzo zaawansowanym narzędziem do profesjonalnego składu tekstów i  przetwarzania dokumentów, używanym zarówno w praktyce jak i w otoczeniu akademickim.

Praca z systemem składu ConT_EXt pozwala studentom na uzyskanie wglądu w zasady typografii i efektywnego tworzenia dokumentów.

W prezentacji przedstawimy te kursy prowadzone w przeszłości i obecnie w Mendel University w Brnie, których zawartość dotyczyła lub dotyczy ConT_EXt-a lub języka programowania Lua.

Nieodłączną częścią niektórych kursów są projekty semestralne związane z praktycznym zastosowaniem uzyskanej wiedzy. Nie zabraknie przykładów tego, co studenci stworzyli lub jak byli zaangażowani w rozwój ConT_EXt-a.

Ci, którzy zainteresują się głębiej ConT_EXt-em lub rozwijaniem zastosowań ConT_EXt-a, mogą te zagadnienia włączyć do swojej pracy licencjackiej lub magisterskiej. W ostatnich latach studenci pracowali w kilku interesujących obszarach; zaprezentujemy tu również zaiplementowane zagadnienia z prac licencjackich.

Zakończymy krótkim przedstawieniem dwóch stylów ConT_EXt-a, ctx-thesis i bib.sty, które czynią życie studentów znacznie łatwiejszym w trakcie pisania i formatowania prac dyplomowych.

Pisanie ręczne to jeden z najstarszych sposobów zapisywania informacji. Przez wieki stanowiło główny środek komunikacji i podstawową umiejętność w edukacji. Jednak wraz z postępem technologicznym i coraz powszechniejszym stosowaniem komputerów, pisanie ręczne zaczyna stopniowo zanikać.

W erze cyfrowego postępu i technologicznej rewolucji coraz częściej zastanawiamy się nad różnicami między pisaniem ręcznym a pismem komputerowym. Oba sposoby pisania, wciąż stosowane w szkołach, na studiach i w miejscach pracy, mają swoje zalety i wady. Czy jednak jedno z nich jest lepsze od drugiego?

Czy warto wciąż pielęgnować umiejętność pisania ręcznego?

Ten rok akademicki jest wyjątkowy; musieliśmy nauczać LaT_EX-a i pokrewnych systemów studentów, którzy mieli już pierwsze doświadczenia z tymi systemami składu tekstu. Najpierw wyjaśnimy, jak wybraliśmy dość zaawansowane tematy. Zakończymy, komentując opinie studentów.

W muzyce klaster to akord składający się z co najmniej trzech sąsiadujących ze sobą dźwięków w skali. Klastry mogą być diatoniczne lub chromatyczne; istnieją również klastry oparte na skalach całotonowych. Przedstawiamy i omawiamy różne sposoby notacji klastrów w partyturach muzycznych z perspektywy typografii.​

W ostatnich latach pozyskiwanie materiałów do drukowanych materiałów konferencyjnych było trudne. Proponujemy omówienie możliwych sposobów poprawy tej sytuacji.

Gdy rozpoczynaliśmy pracę nad udostępnieniem pełnych zasobów GUST e-Foundry – tj. fontów wraz z oprogramowaniem do ich tworzenia, uznaliśmy, że dokumentacja oprogramowania jest kluczową sprawą. Pieczę nad dokumentacją sprawuje Ryszard Kubiak. Aby dokumentacja była jak najbardziej zrozumiała, uznał, że powinien starać się zrozumieć semantykę fontów. Okazało się, że bestie zamieszkujące królestwo fontów, również maleńkie monstra zwane żargonowo pluskwami, utrudniają ten szczytny zamiar.

W wykładzie opowiem o tym, co udało nam się zrozumieć, a czego nie zrozumieliśmy. Na szczęście lawirując między obszarami, na których grasują wspomniane bestie, udało się nam się doprowadzić do przewidywalnego działania nasze oprogramowanie.

Od paru lat pracujemy (ostatnio Ryszard Kubiak i ja) nad udostępnieniem GUST-owych fontów wraz oprogramowaniem do ich tworzenia. W wykładzie krótko przedstawię bieżący stan prac, demonstrując przy okazji na przykładzie jednego z GUST-owych fontów jak się naszego oprogramowania używa.

Prace nad Fontplantem są bardzo zaawansowane. Fontplant poprawnie generuje fonty Latin Modern, T_EX Gyre oraz Antykwę Półtawskiego. Na ukończeniu jest też dokumentacja części Pythonowej Fontplanta, nazwana 'Fontplant Story'. Podczas prezentacji przedstawię moje doświadczenia z tworzenia 'Fontplant Story': co się udało, z czym miałem kłopoty, z czego nie jestem zadowolony, czy można to było zrobić inaczej.

Obecnie dużo mówi się o tagowanych PDF-ach w edukacji i o tym, jak wspierać to w T_EX-u, ale gdy zapytamy nastolatka, czym to jest, spotykamy się z zakłopotaniem. Dla dzieci dostępność oznacza coś innego, podobnie jak rozmowy o takich modnych tematach. Dlatego, gdy zapytano nas, o czym mówić zamiast tego, skończyło się na "oznaczonych (flagged) PDF-ach". Bądźcie zaskoczeni.

Niniejsza prezentacja przedstawia przegląd naszych 18-letnich doświadczeń w opracowywaniu wewnętrznego systemu opartego na T_EX-u w japońskiej szkole przygotowawczej. Prelegent, nauczyciel chemii specjalizujący się w przygotowaniach do egzaminów wstępnych na uniwersytety, aktywnie uczestniczył w projektowaniu i utrzymaniu tego systemu. Podczas gdy T_EX jest powszechnie stosowany do tworzenia materiałów edukacyjnych w takich przedmiotach jak matematyka i fizyka, rozszerzyliśmy jego zastosowanie na wszystkie przedmioty, w tym klasyczny język chiński (Kanbun)—starożytny skrypt pisany pionowo.​

Zamiast korzystać z głównych dystrybucji, takich jak T_EX Live, stworzyliśmy kompaktową, dostosowaną do naszych specyficznych potrzeb dystrybucję T_EX-a. Ta dystrybucja, zawierająca autorskie pakiety i aplikacje zaprojektowane w celu zaspokojenia naszych specjalistycznych wymagań, jest regularnie wdrażana na każdym komputerze z naszego serwera plików.​

Dodatkowo, jako członek zespołu deweloperskiego T_EXShop—otwartoźródłowego edytora T_EX-owego dla macOS—zmodyfikowałem jego kod źródłowy, aby dostosować go do naszych wewnętrznych potrzeb i rozpowszechniłem go w naszej sieci. Ten spójny ekosystem osiąga płynną integrację pionową między macOS, T_EX-em i edytorem, optymalizując ich wspólne możliwości. W rezultacie wszyscy członkowie personelu, niezależnie od poziomu zaawansowania technologicznego, mogą efektywnie korzystać z naszej platformy opartej na T_EX-u.​

W tej prezentacji przedstawię szczegółowe informacje na temat rozwoju naszego systemu opartego na T_EX-u, demonstrując wszechstronność T_EX-a poza jego tradycyjną rolą w składzie dokumentów akademickich. To podejście podkreśla potencjał T_EX-a we wspieraniu różnorodnych zastosowań edukacyjnych.​

Francuski system nauczania kładzie duży nacisk na retorykę opracowań. W liceum uczniowie mierzą się z trzema różnymi ćwiczeniami. Aby pomóc uczniow w przestrzeganiu licznych zasad, których mają się trzymać w swoich pracach pozwalam im wcielać się w nauczycielu i poprawiać pracę fikcyjnego ucznia. Ćwiczenia te nazywam „exercice de correction”, czyli ćwiczeniami poprawieniowymi.

W swoim wystąpieniu przedstawię, jak za pomocą ConT_EXt-a tworzę liczne materiały, które dostarczam uczniom poddanym tym wymyślnym torturom: dokumenty, które analizuje fikcyjny uczeń, jego praca (w dwóch wersjach: czysta i z moimi komentarzami), pusty arkusz oceny, wypełniony przeze mnie arkusz oceny pracy ucznia.

Dwa lata temu przedstawiłem na konferencji BachoT_EX arkusz ćwiczeń, który wymyśliłem dla 12-latków naszego liceum francuskiego. Polega on na tym, że uczniowie rozwiązują krzyżówkę, szukając odpowiedzi w dokumentach podręcznika, w wierszu obrazkowym i na zdjęciu włączonym do arkusza. Tym roku poszedłem krok dalej, prosząc 13-latków, by dwuosobowej grupie ułożyli krzyżówkę na podstawie własnych kwerend podręcznika. Nie można raczej od nich wymagać, by pracowali na źródłach ConT_EXt-owych. Przestawię, w jakiej mierze mi się udało doprowadzić do kompilacji ich arkuszy.

Na przekór elektronicznym sposobom komunikacji i utrwalania wiedzy, będę mówił o papierze. Papier, nośnik drukowanej informacji miał zostać wyeliminowany, a tym czasem wraz z ekspansją komputerów rośnie jego zużycie. Barokowy poeta Wacław Potocki pisał tłumacząc z łaciny Johna Barclay’a:

Cieszmy się origami — inną formą tworzenia z papieru niż dokumenty.

Uczestnicy zanurzą się w Literkowanie.

Robótki ręczne jak w tytule.

ConT_EXt to system typograficzny, który łączy wysoką elastyczność z intuicyjnym podejściem do tworzenia dokumentów, dzięki czemu nadaje się do przygotowywania wielu różnych typów dokumentów.

Na warsztatach poznasz zasady pracy w ConT_EXt, a w ramach pierwszych kroków spróbujesz stworzyć zakładkę do książki, dziennik do zapisywania doświadczeń, a także pokażemy Ci styl (moduł) do przygotowywania prac dyplomowych na uczelni.​

Chociaż warsztaty są skierowane do początkujących, mogą również stanowić inspirację dla bardziej zaawansowanych użytkowników.

Co zainstalować na warsztaty?​ Najwygodniejsze opcje to T_EX Live 2025 lub najnowsza instalacja ConT_EXt dostępna na stronie contextgarden.net.

Jak w polskiej wersji językowej tytułu; warsztat rozrywkowy, surwiwalowy dla obcokrajowców. Chętni tubylcy mogą dołączyć z radą i pomocą.

Warsztat/spotkanie poświęcone umieszczeniu projektów Tex Gyre i Fontplant na Github. Spotkanie niech będzie otwarte dla każdego. Mam nadzieję uzyskać rady od tych, którzy mają doświdczenie z takimi przedsięwzięciami i postulaty od niedoświadczonych.

Wybór i kopiowanie dwunastowiecznego inicjału zdobionego arabeskami przy użyciu szeroko ściętych narzędzi pisarskich – patyków, trzcin i stalówek. Można połączyć pomysły warsztatów Willego i moich – wtedy uczestnicy będą personalizowali takim inicjałem swój notatnik skonstruowany na warsztatach introligatorskich.